Trump koppelt de technologiebedrijven aan zichzelf. Dit schaadt Europa – en kan China en Rusland versterken

Het is een symbool van Trumps macht. Begin januari verscheen Mark Zuckerberg voor de camera en besteedde een goede vijf minuten aan het uitleggen van de ommekeer van zijn bedrijf Meta. Op de platformen Facebook en Instagram zou de contentmoderatie worden aangepast en factcheckers zouden worden afgeschaft .

De aankondiging leidde tot discussies over de betekenis van feitencontrole, vrijheid van meningsuiting en desinformatie. De betekenis van de verschijning reikt echter veel verder dan de organisatorische veranderingen bij Meta. In de video onderwerpt Zuckerberg zich aan het beleid van de nieuwe president Donald Trump – nog voordat hij aantrad.

De meta-boss is niet de enige. Amerikaanse technologiebedrijven proberen al wekenlang in contact te komen met de nieuwe leider in het Witte Huis. Deze ontwikkeling brengt risico’s met zich mee – voor de VS en de hele westerse wereld.

Het idee dat technologie apolitiek is, is altijd een mythe geweest. Maar de banden tussen grote bedrijven en de Amerikaanse overheid hebben een nieuw niveau bereikt.

Vorig jaar kocht miljardair Elon Musk zich een plek in de verkiezingscampagne van Trump in met donaties van minimaal 250 miljoen dollar . Tegenwoordig is de directeur van Tesla, SpaceX en Platform X een naaste adviseur van de president, met uitgebreide bevoegdheden en prominente verschijningen aan Trumps zijde. In de herfst voorkwam Amazon-CEO Jeff Bezos dat de redactieraad van de Washington Post, waarvan hij eigenaar is, een verkiezingsaanbeveling deed.

De nieuwe nauwe band tussen de technologiebedrijven en Trumps beleid werd duidelijk tijdens de inauguratieceremonie op 20 januari . Op prominente plekken, direct achter Trumps familieleden, zaten de bazen van Amazon, Google, Meta en Apple - en natuurlijk Musk.

De nauwe banden wekken de vrees dat er in de Verenigde Staten een nieuw tijdperk van 'vriendjeskapitalisme' kan aanbreken, een tijdperk waarin leiders uit het bedrijfsleven hun connecties in de politiek gebruiken om economisch voordeel te behalen. Dit gevaar bestaat vooral bij Elon Musk, wiens bedrijf Space X ook opdrachten van de Amerikaanse overheid krijgt.

De nabijheid van de techgiganten tot Trump is echter bijzonder lastig in combinatie met zijn beleid.

De Amerikaanse president streeft een consistente geopolitiek van macht na. De belangen van de Verenigde Staten staan ​​voorop. Zelfs de samenwerking met traditionele bondgenoten als Groot-Brittannië of Duitsland dreigt te mislukken.

Trumps beleid zou de bestaande westerse waardengemeenschap kunnen vernietigen en de op regels gebaseerde wereldorde verder kunnen verzwakken. Een dergelijke ontwikkeling is vooral gevaarlijk op technologisch gebied. Daar zijn de onderlinge verbondenheid en de wereldwijde afhankelijkheden groot.

De volgende drie scenario's laten zien hoe Trumps beleid technologie kan beïnvloeden of zelfs kan instrumentaliseren en welke gevaren dit met zich meebrengt voor Europa en de rest van de wereld.

Technologie speelt al jaren een belangrijke rol in de handelsoorlog met China. De VS heeft exportbeperkingen voor chips opgelegd en verbiedt Chinese technologie, zoals die van Huawei, in haar telecommunicatienetwerken. Mogelijkheden voor escalatie in de toekomst zijn denkbaar: de VS zou ook beperkingen kunnen opleggen aan westerse staten en deze kunnen uitbreiden naar onlinediensten.

Tegenwoordig is Europa afhankelijk van tal van diensten van Amerikaanse technologiebedrijven: e-mailoplossingen, clouddiensten of AI-toepassingen. De trend is al jaren om applicaties “as a service” te verkrijgen, dat wil zeggen uit de cloud. Bedrijven en overheden maken daarom steeds vaker gebruik van diensten die in datacenters van aanbieders als Google, Microsoft of Amazon draaien in plaats van op hun eigen servers. Dit geeft technologiebedrijven meer macht.

Trump zou deze diensten kunnen blokkeren, afhankelijk van zijn politieke bedoelingen voor bepaalde landen of individuele bedrijven. Tot nu toe heeft hij vooral gedreigd met het invoeren van invoerrechten om zijn doelen te bereiken. Maar dit werkt niet voor diensten. Er zijn andere drukmiddelen nodig. Toegang tot Amerikaanse onlinediensten zou een van de middelen kunnen zijn waar een boze Trump gebruik van zou kunnen maken.

Het risico van de technologische afhankelijkheid van Europa zal onder Trump aanzienlijk groter worden.

Kracht alleen is in cyberspace niet zo belangrijk. Om ons effectief te verdedigen tegen cyberaanvallen zijn kennis, creativiteit en samenwerking nodig. De Verenigde Staten hebben de afgelopen jaren erkend dat ze partners nodig hebben voor IT-beveiliging en hebben hun strategieën dienovereenkomstig aangepast .

Maar dat kan veranderen. Een mogelijk scenario is dat Trump ook op het gebied van cyberveiligheid de ‘America First’-aanpak zal hanteren en de internationale samenwerking zal terugschroeven. Onder Bidens presidentschap heeft het militaire cybercommando herhaaldelijk partnerlanden ondersteund in de strijd tegen cyberaanvallen. Amerikaanse cybersecuritybedrijven zijn al jaren actief in Oekraïne en leveren daar belangrijke ondersteuning.

Trump zou deze toezegging kunnen terugschroeven of zelfs stopzetten. De Amerikaanse autoriteiten zouden kunnen stoppen met het delen van informatie over de acties van de aanvallers met hun partners. Het is ook denkbaar dat de regering IT-beveiligingsbedrijven opdracht geeft hun bevindingen over kwetsbaarheden geheim te houden, zodat geheime diensten deze kunnen gebruiken voor hun eigen aanvallen.

De Verenigde Staten zijn momenteel intensief betrokken bij de bestrijding van criminele ransomware-aanvallen. Het is nog onduidelijk hoe de activiteiten hier in de toekomst zullen uitzien. In een slecht scenario zal Trump het met Poetin eens zijn dat criminele bendes de VS moeten sparen van hun cyberaanvallen. Voor de rest van de wereld zou dit een verslechtering betekenen. Tegenwoordig leveren Amerikaanse onderzoekers een belangrijke bijdrage aan het ontmantelen van cybercriminele structuren in internationaal gecoördineerde operaties.

Als de Verenigde Staten zich terugtrekken uit internationale activiteiten, brengt dat de cyberveiligheid wereldwijd in gevaar. In een dergelijk scenario zou de internationale informatie-uitwisseling afnemen. De autocratische staten Rusland, China, Iran en Noord-Korea zouden hun cyberoperaties ongehinderd kunnen uitvoeren.

Op sociale platforms is al een trend zichtbaar: geen factchecking en minder moderatie van content. De techbedrijven volgen Donald Trump, die zelf niet zo veel waarde hecht aan de feiten. Zij verkopen de nieuwe aanpak als ‘vrije meningsuiting’.

Als Amerikaanse platformen hun moderatie verminderen, zal de strijd tegen buitenlandse beïnvloedingsoperaties hieronder lijden. Nu al zijn het met name Russische actoren die polariserende verhalen en verkeerde informatie verspreiden.

Waar minder moderatie van content toe kan leiden, is te zien op het X-platform van Musk. Volgens een Russisch desinformatiebedrijf is X “het enige platform dat momenteel bruikbaar is .”

De platforms spelen een belangrijke rol bij het detecteren en verstoren van buitenlandse beïnvloedingscampagnes. Zonder hun hulp zal de strijd tegen desinformatie moeilijk zijn.

Daarnaast zullen de Amerikaanse inlichtingendiensten waarschijnlijk ook hun acties om buitenlandse invloeden bloot te leggen, terugschroeven – zoals ze afgelopen najaar succesvol deden. De nieuwe inlichtingencoördinator verspreidt zelf valse Russische verhalen . Westerse staten zouden in de toekomst geen vertrouwen meer hebben in de Amerikaanse autoriteiten en hun beoordelingen.

In een dergelijk scenario nemen desinformatie en buitenlandse invloed op sociale platforms toe. Polariserende stromingen in Europa zouden een extra impuls krijgen. Het vertrouwen van de bevolking in democratische instellingen en politiek zou verder kunnen afnemen.

Democratieën als geheel zouden worden verzwakt. Autoritaire staten zoals Rusland en China zouden hun invloed wereldwijd kunnen uitbreiden.

Het Trump 2.0-tijdperk versnelt de desintegratie van de liberale wereldorde. De confrontatie tussen democratische staten en autocratieën wordt heviger. Er bestaat angst dat de Verenigde Staten niet langer de rol van centrale pijler in het democratische kamp willen spelen.

Deze ontwikkeling vormt een uitdaging voor Europa: politiek, militair, maar ook technologisch. Dat is wat de drie scenario's laten zien. Technologie zal een centrale rol spelen in het conflict tussen democratieën en autocratieën. En Europa kan in de toekomst niet meer op de VS vertrouwen.