De andere oorlog van Israël tegen Palestina: bijna duizend doden op de bezette Westelijke Jordaanoever sinds het begin van de oorlog in Gaza

Najwa Abu Swerim, 58, verloor haar 39-jarige zoon Raja'e bij een Israëlische inval in het Nur Shams- kamp. "Hij was getrouwd en laat vier kinderen achter, twee meisjes en twee jongens van 2, 5, 8 en 9 jaar oud", benadrukt de moeder eerst. "Ze kwamen het huis binnen en namen, zonder om identificatie te vragen of enige uitleg te geven, mijn man, mijn zoon en mijn 9-jarige kleinzoon mee. Ze gebruikten mijn zoon als menselijk schild; toen gooiden ze hem van de tweede verdieping, en toen we hem dood aantroffen, ontbraken delen van zijn lichaam – de helft van zijn hersenen en testikels – en zaten er kogels in zijn torso", beschrijft ze kalm, vergezeld door haar jongste kleindochter, zittend op een plastic stoel vlakbij waar ze vroeger woonde totdat haar familie en huis verwoest waren. "Die dag stierven 13 mensen, allemaal burgers", zegt ze. We hadden niet verwacht dat ons zoiets zou overkomen. Mijn zoon ging gewoon van huis naar werk en van werk naar huis.

De zoon van Najwa Abu Swerim is een van de 943 Palestijnen, onder wie minstens 200 kinderen, die in de afgelopen twintig maanden door het Israëlische leger of tijdens gewelddadige confrontaties met kolonisten op de bezette Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, zijn gedood: tussen 7 oktober 2023 en 7 juni 2025, volgens gegevens van het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken van de VN (OCHA) . Het agentschap merkt op dat tweederde van hen door geweervuur ​​is gedood en dat er in dezelfde periode ook 9.010 gewonden zijn gevallen.

Het dagelijkse bloedbad dat het Israëlische leger aanricht in de nabijgelegen Gazastrook trekt internationaal de aandacht, maar ook de situatie op de minder zichtbare Westelijke Jordaanoever is alarmerend.

De Palestijnse bevolking en organisaties die in het gebied actief zijn om gezondheidszorg, bescherming en onderwijs te bieden, zijn het erover eens dat sinds het begin van de oorlog in Gaza op 7 oktober twee jaar geleden, toen Hamas 1200 mensen doodde en er meer dan 250 ontvoerde, het geweld en de onderdrukking op de Westelijke Jordaanoever enorm zijn toegenomen. In 2025 hebben ze zelfs een heropleving van de vijandelijkheden geconstateerd, met de goedkeuring van plannen om vluchtelingenkampen te ontmantelen. Van de bijna 1000 doden in de afgelopen 20 maanden, merkt OCHA op, zijn er sinds begin dit jaar alleen al 137 omgekomen; 27 van hen waren kinderen.

Roland Friedrich, directeur Westelijke Jordaanoeverzaken bij UNRWA, wijst erop dat "de Westelijke Jordaanoever geen oorlogsgebied is" en daarom "wordt beheerst door internationale normen en gedragscodes voor wetshandhaving, die de Israëlische veiligheidsdiensten moeten respecteren."

De massale verwoestingen van vluchtelingenkampen gaan echter nog steeds door in het noorden van de Westelijke Jordaanoever als onderdeel van de Israëlische operatie die op 21 januari van start ging. Het kamp Tulkarem is sinds 6 juni ontmanteld, na weken van soortgelijke verwoestingen in het naburige kamp Nur Shams (ook gelegen in de stad Tulkarem), die nog steeds aan de gang zijn.

Zo'n 13.000 mensen woonden in Nur Shams. Dit kamp werd in 1952 opgericht, drie kilometer ten oosten van Tulkarem, op grond die door de UNRWA was gehuurd van de Jordaanse overheid. Er werden woningen met water- en elektriciteitsaansluiting gebouwd voor vluchtelingen uit de dorpen rond Haifa. Bijna 75 jaar later zijn de meesten daar geboren en getogen.

Omdat Tulkarem zo dicht bij het huidige Israël ligt (de torens van Tel Aviv zijn vanaf de hoogste punten te zien), is het een van de gebieden op de Westelijke Jordaanoever met het grootste aantal vluchtelingen uit de Nakba, de vlucht of verdrijving van twee derde van de Arabische bevolking van de huidige staat Israël tussen 1947 en 1949, als gevolg van de opmars van Joodse milities en later het leger. Met meer dan 20.000 mensen was het kamp Abu Sariye het op één na drukst bevolkte kamp (na Balata in Nablus). Het andere kamp van Tulkarem, Nur Shams, huisvestte 13.000 mensen, aldus Nihad Shawish, 50, het burgerhoofd van dit kamp. "Tegenwoordig is het een spookstad", klaagt hij.

Sinds het begin van de oorlog in Gaza hebben functionarissen van Nur Shams meer dan 260 "invasies" door Israëlische troepen geteld, waardoor de stad uiteindelijk leeg is achtergebleven. Stofwolken stijgen op uit de skeletten van de gebouwen, waar bulldozers het trottoir en sommige bouwwerken blijven vernielen. "Hun doelwitten zijn kleuterscholen, culturele centra, gezondheidscentra en moskeeën", zegt Shawish.

"Al deze cijfers dateren van vóór de laatste invasie, die op 9 februari begon. Het is een enorme ramp; ze hebben het kamp veranderd in een plek waar je niet kunt leven; het is onmenselijk," klaagt hij. Sinds het begin van de oorlog in Gaza en tot vier maanden geleden zijn 270 huizen gesloopt en 1500 beschadigd; in de afgelopen maanden zijn er nog eens 400 gesloopt. "Twintig huizen zijn volledig verbrand. Er is geen leven meer; het Israëlische leger heeft het verwoest," zegt Shawish.

Alle mensen die er woonden, zijn verhuisd naar de huizen van familieleden of tenten, of hebben een ruimte gehuurd met de kleine subsidie ​​van de Palestijnse Autoriteit. Daardoor raken ze steeds voller en verkeren ze in steeds slechtere omstandigheden. "We vrezen dat er geen huizen meer zijn om naar terug te keren als het Israëlische leger vertrekt", zegt deze man.

Meer dan 100 mensen zijn omgekomen bij deze aanvallen; 80% van hen was jonger dan 18 jaar, volgens gegevens van Shawish' team, dat alle menselijke en materiële verliezen schriftelijk vastlegt. OCHA brengt dat aantal terug tot 77 doden sinds 7 oktober 2023 in Nur Shams.

Israëls interesse in de ontmanteling van dit kamp komt voort uit de overtuiging dat er zich terroristische groeperingen hebben gevormd. Sterker nog, de meeste doden en gewonden op de bezette Westelijke Jordaanoever vallen tijdens zoek- en arrestatieoperaties naar vermoedelijke terroristen. "Uiteindelijk straffen ze iedereen", concludeert de directeur van het kamp. Het gevaarlijkste aspect, zegt hij, is niet alleen de gedwongen verdrijving door wapengeweld, maar ook het feit dat Israël alle onderwijs-, gezondheids- en culturele diensten van de VN sluit.

“Het is een genocide”

Volgens de 69-jarige oogarts Akel Taqz wil Israël de Palestijnse bevolking op verschillende manieren uitroeien: "Er is genocide. In Gaza en ook op de Westelijke Jordaanoever. Daar bombarderen ze hen, hier verbieden ze ons medische zorg te ontvangen. Ze geven niets om mensen."

Taqz bezoekt vluchtelingen uit verschillende delen van de Westelijke Jordaanoever met de organisatie Artsen voor Mensenrechten. De grootste uitdaging die ze ondervindt, is de klinieken bereiken. Deze worden elke week opgezet in gebouwen waar plastic afscheidingen de klinieken van elkaar scheiden en privacy bieden. "De grootste uitdaging zijn de controleposten op de wegen, want die kunnen je vier of vijf uur ophouden; en vaak komen we er niet in," merkt ze op terwijl ze wacht op haar volgende patiënt in een van deze gezondheidscentra in Tulkarem.

Diezelfde dag, terwijl Taqz het gezichtsvermogen van een vrouw onderzocht, voerden Israëlische soldaten een grootschalige operatie uit in Nablus, op de bezette Westelijke Jordaanoever. Twee Palestijnen werden gedood en minstens vijftien anderen raakten gewond, onder wie twee kinderen. Zes Israëlische soldaten raakten ook gewond bij het vuurgevecht. De stad werd onderworpen aan strenge bewegingsbeperkingen en Israëlische troepen bevalen inwoners hun huizen niet te verlaten tijdens de manoeuvres.

De meedogenloze Israëlische "verovering" van Gaza, in de woorden van premier Benjamin Netanyahu, zet zijn koers voort met bommen. Sinds 7 oktober 2023 heeft het volgens het ministerie van Volksgezondheid in de door Hamas gecontroleerde Gazastrook meer dan 55.100 doden en 127.400 gewonden geëist. Ondertussen neemt de opmars op de bezette Westelijke Jordaanoever onscherp toe, meter voor meter, huis voor huis, dood na dood. Eind mei zette de Israëlische regering een nog belangrijkere stap in dit streven met de goedkeuring van 22 nieuwe Joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever, inclusief de legalisering van verschillende reeds zonder overheidsvergunning gebouwde nederzettingen.

"Ik wil gewoon dat de Europese Unie ons tegenhoudt." Dit is alles wat een Israëlische vrijwilliger van Artsen voor Mensenrechten kan zeggen, verwijzend naar de regering van haar land. Daniel Sehulr, 76, begeleidt haar in haar werk om gezondheidszorg te bieden aan Palestijnse vluchtelingen. Deze gepensioneerde Israëlische kinderarts werkt drie keer per maand als vrijwilliger in verschillende klinieken op de Westelijke Jordaanoever. Naast het behandelen van kinderen voor veelvoorkomende ziekten die het ontoereikende Palestijnse personeel van de volksgezondheidszorg niet kan behandelen, is het voor hem belangrijk dat kinderen zien dat niet alle Israëliërs zijn zoals de soldaten en kolonisten die zich "onmenselijk" gedragen.

Brenda Galaz Vega, coördinator geestelijke gezondheidszorg van Artsen zonder Grenzen in het zuiden van de Westelijke Jordaanoever, benadrukt dat Israëlische misstanden in het gebied niet alleen leiden tot overlijden en lichamelijk letsel, maar ook tot geestelijke schade. "In onze mobiele klinieken ontvangen we gevallen van mensen die een familielid hebben verloren, van wie familieleden zijn gearresteerd, die te maken hebben gehad met huiszoekingen of die dagelijks talloze controleposten moeten passeren." Al deze dagelijkse vijandigheid heeft "een onzichtbare impact" op de psychische gezondheid in een samenleving die er bovendien niet over praat. "Er is sprake van normalisering van ongemak, met een soort gedwongen veerkracht, een aanpassing aan het dagelijkse geweld." Voor sommige mensen, herinnert de expert zich, is het steeds moeilijker wordende bestaan ​​op de Westelijke Jordaanoever "de realiteit van hun hele leven".