De internationale gemeenschap sluit de gelederen in Sevilla tegen aanvallen op het multilateralisme en de ontwikkelingsfinanciering
"Het gaat veel verder dan we hadden verwacht." De woorden van Nobelprijswinnaar voor Economie Joseph Stiglitz , verwijzend naar de uitkomst van de VN-top over ontwikkelingsfinanciering die deze week in Sevilla plaatsvond, zijn niet typerend voor dit soort bijeenkomsten. Het tweede deel van zijn verklaring, uitgesproken tijdens een gesprek met deze krant in een hotelbar in de Andalusische hoofdstad, is cruciaal voor de interpretatie van de uitkomst van een top waaraan meer dan vijftig staatshoofden en regeringsleiders deelnamen.
De sprekers schetsten een grimmig beeld van de toestand van de wereld en de verwoestingen die het financiële systeem heeft opgelopen in het post-COVID-tijdperk. Een tijd van verdeeldheid en geopolitieke spanning. Maar tegelijkertijd hebben de dringende behoeften die voortkwamen uit deze polycrisis als katalysator en katalysator voor actie gewerkt.
Geconfronteerd met de aanval op een wankelend multilateralisme, bezuinigingen op hulp en de opkomst van het ieder-voor-zich-principe in een klimaat van geopolitieke spanning, heeft de internationale gemeenschap in Sevilla de gelederen gesloten. Dat gevoel doordrong de afgelopen vier dagen de gangen van het expositiecentrum, en werd gedeeld door sommige aanwezigen, zoals Stiglitz.
"We kwamen naar deze conferentie te midden van geopolitieke spanningen, dus we waren voorzichtig optimistisch: we hoopten iets te bereiken, maar we hadden niet gedacht dat we zoveel zouden bereiken, en dat hebben we wel gedaan", aldus Amina J. Mohammed, adjunct-secretaris-generaal van de VN, in een interview met deze krant. Tijdens de slotceremonie op donderdagmiddag verklaarde de Spaanse premier Pedro Sánchez dat "we, ondanks haatzaaiende uitlatingen" en "in een verdeelde wereld, een boodschap van eenheid hebben overgebracht."
Sommige geraadpleegden beschouwen het als een triomf in deze tijd dat de aanwezigen met consensus een document konden goedkeuren en meer dan honderd concrete maatregelen konden lanceren.
Eerst COVID-19, daarna de oorlog in Oekraïne, stijgende rentetarieven, handelsbelemmeringen en nu bezuinigingen op ontwikkelingshulp hebben geleid tot een acute crisis. De groeiende invloed van particuliere schuldeisers en exorbitante rentetarieven op staten, in combinatie met de opkomst van kredietverstrekkers zoals China en de Golfstaten, hebben de situatie verder verergerd.
Het resultaat is een financieringstekort van vier biljoen euro per jaar om de ontwikkelingsdoelen te bereiken, volgens schattingen van de VN, en een schuld die 3,4 miljard mensen dwingt te leven in landen waar ze meer betalen aan schulden dan aan onderwijs en gezondheidszorg. Dit was precies een van de centrale thema's van deze conferentie.
Stiglitz vergelijkt Sevilla met de vorige bijeenkomst van dit type, die tien jaar geleden in Addis Abeba, Ethiopië, werd gehouden. "Destijds was de discussie heel algemeen. In Sevilla werden concrete maatregelen goedgekeurd." 130 maatregelen vallen onder de noemer van het zogenaamde Sevilla Actieplatform. Schuldruilprogramma's, het Spaans-Braziliaanse initiatief om de superrijken te belasten, de oprichting van het Sevilla Forum voor schuldenlanden om hun belangen te verdedigen, een schuldenpauze in geval van klimaatrampen en een belasting op de privéluchtvaart zijn enkele van de voorstellen die tijdens deze top naar voren zijn gekomen.
Afwezigheid van de Verenigde StatenDit is volgens de geïnterviewden mogelijk geweest dankzij de afwezigheid van de Verenigde Staten. De regering van Donald Trump trok zich terug uit de onderhandelingen voorafgaand aan de top over het slotdocument en was niet aanwezig in Sevilla. Wat hier werd besproken – samenwerking, ontwikkelingshulp, de bestrijding van de klimaatcrisis, hogere belastingen voor de superrijken, gendergelijkheid, enzovoort – staat haaks op de belangen en het wereldbeeld van de Amerikaanse regering. "De Verenigde Staten vormen bijna altijd een probleem in wereldwijde onderhandelingen. Als de regering Democratisch is, is het bijna erger, omdat ze bang zijn om terug te keren en ervan beschuldigd te worden hun soevereiniteit te hebben afgestaan", meent de Amerikaanse econoom. Door niet aanwezig te zijn, hebben ze geen moeite gedaan om de tekst af te zwakken of bondgenoten te zoeken tegen de aanname ervan. "Niemand heeft hen deze keer gevolgd, omdat landen zich hebben gerealiseerd dat ze multilateralisme nodig hebben."
Mohammed is het ermee eens dat Washingtons afwezigheid "paradoxaal genoeg de mogelijkheid bood om consensus te bereiken zonder dat er stemmingen of confrontaties nodig waren." Maar hij is er duidelijk over dat dit niet eeuwig zal duren. "De deur blijft openstaan en we moeten met hen in gesprek blijven, zodat ze weer aan tafel kunnen komen voor belangrijke kwesties. Ze zitten in de besturen van internationale financiële organisaties en nemen deel aan bilaterale samenwerking," herinnert hij zich.
"De vraag is hoe we de fouten uit het verleden, waarbij toezeggingen of beloftes niet volledig zijn nagekomen, niet kunnen herhalen. Daarom is het Actieplatform van Sevilla belangrijk", zegt Haoliang Xu, waarnemend directeur van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP). Hij is van mening dat een van de nieuwe elementen van het Actieplatform van Sevilla de bezorgdheid over de schuldenlast is en de noodzaak om mogelijkheden voor schuldverlichting te bieden, zodat lenende landen hun stem beter kunnen laten horen. Er wordt ook opgeroepen tot een grotere verantwoordelijkheid van de VN op dit gebied, en secretaris-generaal António Guterres heeft de intentie uitgesproken om binnenkort een werkgroep over dit onderwerp op te richten.
De beheerder legt bijvoorbeeld uit dat zijn organisatie "werkt ter ondersteuning van het initiatief van de OESO voor Belastinginspecteurs zonder Grenzen, dat zich bezighoudt met de controle op de repatriëring van inkomsten uit ontwikkelingslanden door multinationals." "De afgelopen jaren hebben we landen geholpen om tussen de 2,3 en 2,4 miljard dollar aan inkomsten, binnenlandse middelen en belastinginkomsten te genereren", voegt hij eraan toe. Hij twijfelt er niet aan dat "Spanje belangrijk en zeer symbolisch leiderschap heeft getoond door deze conferentie op een cruciaal moment te organiseren." "Ik geloof dat Sevilla de geschiedenisboeken van ontwikkelingsfinanciering in zal gaan", zegt hij.
Ilan Goldfajn, president van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) , is het ermee eens dat "een van de prestaties van deze conferentie is dat deze zeer concreet is geweest." "Mensen willen de details, de cijfers, te weten komen; zelfs de ministers waren specifieker en namen deel aan de technische evenementen", beweerde hij tijdens een interview met EL PAÍS. Goldfajn is ervan overtuigd dat de "vier biljoen dollar per jaar" die nodig zijn om de financiële kloof te dichten en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen tegen 2030 te behalen, bestaan, maar waarschuwt dat ze niet zo gemakkelijk aan te trekken zijn. "Ze zitten in pensioenfondsen, bij verzekeringsmaatschappijen, in de handen van degenen die stabiliteit zoeken en risico's vermijden, maar heel weinig investeren in ontwikkeling." De uitdaging, stelt hij, "is om projecten om te vormen tot iets dat deze actoren als levensvatbaar kunnen beschouwen en waarin ze een acceptabel risico zien." Het vinden van formules om privaat kapitaal te mobiliseren in tijden van bezuinigingen op overheidsfinanciering was een ander belangrijk thema van de bijeenkomst.
Goldfajn legt uit dat de IDB bijvoorbeeld "drie platforms" heeft gepresenteerd waaraan ze al werkten "en waar al vooruitgang werd geboekt", omdat ze die "van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied naar de rest van de wereld wilden brengen". Een daarvan, FX EDGE, streeft ernaar de "wisselkoersvolatiliteit" weg te nemen, een van de belangrijkste belemmeringen voor particuliere investeringen in landen van het Zuiden. "In Brazilië hebben we geld verstrekt waarmee een liquiditeitsfonds werd gecreëerd, we hebben een veiling gehouden en er werd $ 8 miljard aan verstrekt", beschrijft hij als een voorbeeld van maatregelen die al effectief zijn gebleken.
De internationale organisatie Oxfam Intermón was, net als andere vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, kritischer over de uitkomst van de conferentie. "De rijkste landen hebben hun verantwoordelijkheid om de groeiende schuldencrisis aan te pakken, ontlopen", aldus Franc Cortada, algemeen directeur van de ngo. "Er is genoeg geld om armoede te bestrijden, maar het is in handen van een paar rijke mensen in het noorden", aldus Cortada, die het Spaans-Braziliaanse initiatief om de superrijken te verplichten meer belasting te betalen, als een doorbraak van de top noemde.
Naar aanleiding van kritiek is Stiglitz, medevoorzitter van de Vaticaanse Jubileumcommissie voor Schulden, van mening dat "Sevilla heeft aangetoond dat we te maken hebben met een systemisch probleem en een corrupt systeem waarin multilaterale banken of het Internationaal Monetair Fonds indirect particuliere banken redden die schulden hebben." "Sevilla heeft ons op het juiste pad gezet", concludeert hij.
EL PAÍS
