Een eigen smartphone voor je dertiende? Onderzoekers raden het af

Jongeren en schermtijd: het blijft een probleem. Foto: Unsplash

Een eigen smartphone vóór je 13e verjaardag klinkt voor veel jongeren als een droom. Maar uit grootschalig onderzoek blijkt dat die vroege toegang tot de digitale wereld misschien minder onschuldig is dan het lijkt.

Een internationaal onderzoek onder meer dan 100.000 mensen laat een opvallend patroon zien. Jongeren die voor dat ze 13 zijn een eigen smartphone hadden, kampen later vaker met mentale klachten. Denk aan angst, slaapproblemen en een lager zelfbeeld. Vooral jonge vrouwen lijken extra kwetsbaar.

Opvallend is dat het hier niet draait om de hoeveel tijd kinderen op hun telefoon doorbrengen, maar wanneer ze ermee beginnen. „Het moment van digitale start is misschien wel net zo belangrijk als de hoeveelheid schermtijd”, stellen de onderzoekers.

Volgens de studie is het geen toeval dat de leeftijd van 13 als grens naar voren komt. Het gaat niet om een cultureel bepaalde leeftijd of een willekeurig gekozen norm, maar om een duidelijke grens die in allerlei landen terugkomt als kritieke drempel. Vóór die leeftijd lijkt het brein simpelweg gevoeliger voor digitale prikkels.

De problemen die jonge gebruikers later vaker ervaren:

Meer sociale angst, vooral in situaties waarin ze beoordeeld worden
Slechtere nachtrust
Minder veerkracht na tegenslagen
Lager gevoel van eigenwaarde, vaak gekoppeld aan sociale media
Spanningen binnen het gezin
Toename van sombere gedachten in de jongvolwassenheid

Het onderzoek keek niet naar hoe lang kinderen hun smartphone gebruiken, of wat ze ermee doen. Het ging puur om de leeftijd waarop ze hun eerste toestel kregen. Dat klinkt als een beperking, maar is juist de kracht van deze studie. Door deze ene variabele te isoleren, wordt zichtbaar hoeveel impact dat moment kan hebben.

De onderzoekers plaatsen hun bevindingen ook in de bredere context van een snel veranderende digitale wereld. Waar een smartphone vroeger vooral een toegangspoort was tot informatie en sociale contacten, zijn veel apps nu interactiever én emotioneler geworden.

Met de opkomst van slimme AI-assistenten praten kinderen niet alleen meer met klasgenoten, maar ook met digitale ‘vrienden’ die troost bieden, advies geven en steeds menselijker lijken. Maar wie of wat beïnvloedt dan hun zelfbeeld en emotionele ontwikkeling?

Er is geen zwart-wit antwoord. Toch roept dit onderzoek op tot heroverweging van wanneer kinderen écht klaar zijn voor een eigen smartphone. Niet vanuit angst, maar vanuit zorg en kennis. Want in een fase waarin het brein zich razendsnel ontwikkelt, kan digitale input blijvende sporen achterlaten.

En misschien is het wel tijd om, naast de bekende groeicurves en mijlpalen, ook een nieuwe ‘digitale mijlpaal’ in kaart te brengen: de eerste smartphone. Niet omdat technologie slecht is, maar omdat timing ertoe doet.