Tuk-tuks en de tragedie van Lissabon

Lissabon, ooit een stad met zeven heuvels, martelaren en uitzichtpunten, is vandaag de dag een permanente kermis van soms gemotoriseerde, soms elektrische apparaten die krijsend, decibellen en kooldioxide uitstoten door de straten van Alfama. Het lijkt alsof de hoofdstad is omgetoverd tot een pretpark voor toeristen met een aandachtstekort en te veel selfiesticks.

Het is zomer, natuurlijk. Het is tijd voor de hitte, de populaire heiligen, de verwarmde sardines voor de prijs van goud en, terwijl we er toch mee bezig zijn, alsof het een bijbelse onvermijdelijkheid is, de jaarlijkse invasie van tuktuks. Wat begon als een "vreemde" Aziatische nieuwigheid, is uitgegroeid tot een stedelijke plaag, als een tropische sprinkhaan, alleen met een hoorn en een geïmproviseerde gids.

Want niets zegt ‘authentieke culturele ervaring’ zoals een ritje over de Combro Causeway op een lawaaiige driewieler, bestuurd door een jongeman genaamd Rajesh, net uit Punjab, die met een glimlach zegt: — “Dit is het kasteel, heel oud, heel mooi, veel geschiedenis!”

Ah, ja… "Veel geschiedenis." Natuurlijk! Maar wie heeft er nou historische context nodig als je een luidspreker "Despacito" kunt laten knallen om de rust te verstoren van degenen die gewoon koffie wilden drinken bij Bica, zonder overreden te worden door een apparaat dat eruitziet alsof het ontsnapt is uit een middeleeuwse indianenmarkt?

De toerist wil zich gewoon een local voelen, de beroemde "echte fado" meemaken en een "authentieke" foto maken van een traditioneel en prachtig uitzicht. Maar hij doet dat in een tuktuk versierd met plastic linten en bestuurd door iemand die denkt dat de markies van Pombal een belangrijke figuur was in de opbouw van Barcelona.

Inwoners van Lissabon kijken dit aan met een mengeling van verbijstering en berusting. Sommigen rennen weg, anderen beledigen, weer anderen proberen de straat over te steken tussen twee tuktuks en worden uiteindelijk uitgefloten alsof ze een misdaad tegen het toerisme hebben begaan. De stad is niet langer van ons; ze behoort toe aan gemotoriseerd toerisme, aan slecht uitgevoerde geolocatie en aan koptelefoons met 'audiogidsen' in slecht vertaald Spaans.

Wij worden gekenmerkt door echte trams, met hun geur van hout en nostalgie, en niet door die plastic apparaten met grasmaaiermotoren. Lissabon is niet stervende, maar lijdt. En tussen de ene tuktuk en de andere, daar gaat hij zuchtend, als een elegante dame die gedwongen wordt mini's te serveren aan Engelsen op slippers.

Onze arme stad. Kijk wat ze je hebben aangedaan.

En het meest tragische, wat ons werkelijk doet twijfelen aan het idee van lotsbestemming, inclusief het lot en de bestemming, is dat er mensen zijn die deze moderniteit omarmen en het pompeus "duurzame mobiliteit" noemen. Ze zeggen het met een verlichte blik, alsof een stad nog enige waardigheid zou kunnen behouden met honderden mobiele micro-douanekantoren die straten verstoppen die smaller zijn dan de schande van degenen die ze hebben goedgekeurd.

Maar wat onze nationale trots zou moeten schaden, is het zien van toeristen met een verbrande huid die vrolijk selfies maken voor het Pantheon, terwijl de tuktukchauffeur hen uitlegt dat de koningen hier "als mummies worden bewaard" . Stelletjes die zich voortbewegen alsof ze voor het graf van Toetanchamon staan, midden in de Jardim Botto Machado.

Maar het is niet alleen de schuld van de chauffeurs, die in hun precaire situatie en zonder Portugees te spreken, met een verouderde kaart en luchthaven-Engels in de chaos van Lissabon belanden. Het is ook de schuld van de lokale overheid, die altijd snel meer lawaai, meer verwarring en meer "onderscheidende ervaringen" toestaat, zolang het maar gepaard gaat met een logo en een voldoende vage milieueffectrapportage.

Maar hoe zit het met ons? Wij kijken machteloos toe. Veroordeeld tot de status van figurant in een stad die niet langer van ons is. Wij zijn figuranten, betaald met minachtende blikken, terwijl de tuktuks voorbijrijden met hun kleurrijke paraplu's, hun stoelen bekleed met kunstleer en hun passagiers in nationale teamshirts en eruitzien alsof ze de Europese cultuur op een dinsdagochtend hebben ontdekt.

Lissabon, mijn liefste, ooit was je een koningin. Je was het toneel van rijken, revoluties, dichters en zeelieden. En nu ben je het decor voor TikTok, de soundtrack van Funk , en een botsingscursus voor tuktuks en huurscooters.

Wat komt er nu? Gondels in Baixa? Stadssafari's in Mouraria met golfkarretjes? Het enige wat nog ontbreekt is een bekende fastfoodketen in het Hiëronymietenklooster en alles is klaar voor de heiligverklaring van decadentie.

Terwijl ik deze tekst schreef, toeterden er ongetwijfeld tuktuks. En voor slechts twintig euro voor een ritje van twintig minuten zal iemand met absolute zekerheid te weten komen dat Fernando Pessoa een beroemde chef-kok van custardtaartjes was.