Analityka medyczna nie dla biologów i weterynarzy. Nie ma dla nich studiów podyplomowych
- Magistrzy biologii, biotechnologii, chemii, farmacji lub weterynarii skarżą się na niemożność odbycia kształcenia podyplomowego w zakresie analityki medycznej, co ogranicza im dostęp do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego
- Uczelnie nie prowadzą bowiem naboru na studia podyplomowe w zakresie analityki medycznej mimo znacznego zainteresowania absolwentów
- Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi minister zdrowia Izabelę Leszczyna o podjęcie skutecznych działań dla zapewnienia takiej możliwości
Kwestia była już podnoszona przez Biuro RPO w piśmie do Ministerstwa Zdrowia z 10 lutego 2023 roku. Resort wskazał wówczas, że mając na uwadze duże zainteresowanie absolwentów kierunków przydatnych do diagnostyki laboratoryjnej, zwłaszcza osób zatrudnionych w medycznych laboratoriach diagnostycznych, w sierpniu 2022 roku opublikowano zweryfikowany "Program nauczania zawodowego kształcenia podyplomowego w zakresie analityki medycznej’".
Dodano, że w tym samym roku weszły w życie nowe przepisy o diagnostyce laboratoryjnej, a MZ skierowało do szkół wyższych prowadzących kształcenie na kierunku analityka medyczna informację o zmienionym programie nauczania oraz możliwości uzyskania tytułu diagnosty laboratoryjnego w oparciu o nową ścieżkę kształcenia.
Z kolejnych skarg wynika jednak, że szkoły wyższe wciąż nie prowadzą naboru na studia podyplomowe w zakresie analityki medycznej mimo znacznego zainteresowania ze strony absolwentów - wskazuje RPO.
Jak wynika z wpływających do rzecznika skarg, wnioskodawcy obawiają się, że powstrzymywanie się od prowadzenia studiów podyplomowych może być efektem wieloletniego sporu różnych środowisk zawodowych o zasadność dopuszczania do wykonywania zawodu osób, które nie skończyły kierunkowych studiów pięcioletnich.
12 marca 2025 roku BRPO ponowiło korespondencję w tej sprawie. Proszono resort zdrowia o informacje, czy otrzymuje on sygnały o blokowaniu dostępu do kształcenia podyplomowego, jaka jest skala tych zgłoszeń oraz jakie podjęto działania.
W odpowiedzi z 11 kwietnia br. wskazano, że przepis umożliwiający dostęp do zawodu diagnosty laboratoryjnego dla osób, które ukończyły studia na określonych kierunkach, a następnie odbyły kształcenie podyplomowe, ma charakter przejściowy. Podkreślono, że uczelnie mają prawo do decyzji o uruchomieniu bądź nie studiów podyplomowych.
Dodano, że po wprowadzeniu zmian w dostępie do zawodu diagnosty laboratoryjnego do MZ zaczęły wpływać pytania dotyczące możliwości rozpoczęcia studiów podyplomowych w zakresie analityki medycznej przez osoby z tytułem magistra na kierunkach mających zastosowanie w medycynie laboratoryjnej. Resort miał informować o tym rektorów uczelni, ale to do nich należy ostateczna decyzja.
RPO przypomina, że art. 11 ustawy o medycynie laboratoryjnej określa wymagania dla chcących wykonywać zawód diagnosty laboratoryjnego, a jedną z możliwości dojścia do zawodu jest ukończenie do 31 grudnia 2028 roku jednolitych studiów magisterskich lub studiów pierwszego i drugiego stopnia na kierunku biologia, biotechnologia, chemia, farmacja lub weterynaria, uzyskanie tytułu zawodowego magistra (lub równorzędnego) oraz ukończenie kształcenia podyplomowego w zakresie analityki medycznej w uczelni, która prowadzi studia na kierunku analityka medyczna, potwierdzone egzaminem.
- Wolą ustawodawcy było zagwarantowanie dostępu do tego zawodu grupie absolwentów określonych kierunków aż do końca 2028 roku, po ukończeniu studiów podyplomowych w zakresie analityki medycznej. Skoro ustawodawca uznał takie rozwiązanie za zasadne, to powinien stworzyć realne możliwości pozwalające na uzyskanie uprawnień diagnosty laboratoryjnego. Jeśli zaś uważał, że takie rozwiązanie jest niecelowe bądź niemożliwe do zrealizowania, powinien poniechać jego wprowadzania – wskazano w piśmie rzecznika.
RPO podkreśla, że niezapewnienie dostępu do studiów podyplomowych w zakresie analityki medycznej równoznaczne jest z pozbawieniem skuteczności art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy o medycynie laboratoryjnej. Faktyczny brak możliwości ukończenia studiów podyplomowych – począwszy od momentu wejścia w życie ww. przepisu – czyni opisaną ścieżkę dojścia do zawodu iluzoryczną.
W ocenie rzecznika wobec kilkuletniego już niezapewniania naboru na studia podyplomowe z zakresu analityki medycznej, a tym samym ograniczania dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego dla określonej grupy osób, działania MZ, polegające na wystosowaniu do uczelni wyższych informacji o zmianie przepisów i zainteresowaniu absolwentów profilem studiów, wydają się niewystarczające. Na obowiązek egzekwowania przepisu nie powinna mieć też wpływu okoliczność, że art. 11 ust. 1 pkt 3 jest przepisem epizodycznym.
RPO prosi zatem MZ o podjęcie skutecznych działań zmierzających do zapewnienia magistrom biologii, biotechnologii, chemii, farmacji lub weterynarii możliwości odbycia kształcenia na studiach podyplomowych z zakresu analityki medycznej, a w konsekwencji zapewnienie rzeczywistej ścieżki dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy.
Alternatywnie - gdy zapewnienie dostępu do zawodu w ten sposób nie jest możliwe - RPO prosi o rozważenie zmiany przepisów. Ich obecny ich kształt może wprowadzać bowiem w błąd, sugerując, że możliwe jest uzyskanie wykształcenia, o którym stanowi art. 11 ust. 1 pkt 3, i zdobycie w ten sposób uprawnień diagnosty laboratoryjnego.
Wspomniany konflikt sięga poprzednich rządów, ustawy o medycynie laboratoryjnej z 2022 roku i prac nad Planem dla Chorób Rzadkich, którymi kierowała prof. Anna Latos-Bieleńska. Dotyczy on dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz specjalizacji z medycznej genetyki molekularnej, która miałaby być dostępna dla absolwentów biomedycyny, biotechnologii, biologii, genetyki.
W pewnym momencie środowisko rozpaliła dyskusja, kto i na jakich zasadach powinien mieć możliwość przeprowadzania badań genetycznych, pojawiły się obawy o próbę "wyłączenia" tych badań z szeroko rozumianej diagnostyki medycznej.
Równolegle toczyła się debata na temat dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego i możliwości uzupełniania podczas studiów podyplomowych wiedzy porównywalnej do tej uzyskiwanej na kierunku analityka medyczna, czyli kierunkowych obecnie studiów dla diagnostów laboratoryjnych. Argumentowano wówczas, że biolodzy i biotechnolodzy zdobywają wiedzę niejako technologiczną dotyczącą prowadzenia badań naukowych i obsługiwania specjalistycznego sprzętu, podczas gdy kształcenie diagnostów laboratoryjnych koncentruje się na wiedzy medycznej.
Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.
rynekzdrowia
