Bir bilim insanı gibi düşünmeyi öğreten kitap

Francesco Vissani, bilimsel düşüncenin yayılmasında sivil kararlılıkla araştırma tutkusunu birleştiren bilim insanlarından biridir.

Birinci görevinde, Gran Sasso Ulusal Laboratuvarı'ndaki Ulusal Nükleer Fizik Enstitüsü'nün araştırma direktörüdür ; ikinci görevinde ise, on yıldır İtalyan lise öğrencilerini popüler eserler ve tür denemeleri üzerine öğrenciler tarafından yazılan en iyi incelemeleri ödüllendirerek bilimsel kültüre yakınlaştıran Asimov Ödülü'nün yaratıcısı ve ruhudur; ayrıca, bu incelemenin konusu olan kitabın yazarıdır.

Bu kitap ne (ve kim) için?

İçeriğinin özüne inmek gerekirse, "Bilimsel Düşüncenin Antik Yunan'dan Günümüze Evrimi"nin (Springer-Nature, 30.86 avro) sadece bilim tarihi, epistemoloji veya bilginin siyaseti üzerine bir kitap olmadığını, aynı zamanda bilim insanlarının dünyanın nasıl işlediğini sorgulama biçimlerinin tüm bunları ve diğer yönlerini uyumlu bir şekilde birleştiren entelektüel bir yolculuk olduğunu hemen söylemek önemlidir. Düşünmeyi öğrenmek için kullanılır, hafızanızı verilerle, gerçeklerle, anekdotlarla doldurmamak için kullanılır - ikincisi mevcuttur, ancak argüman için işlevseldir ve basit bir edebi araç olarak değil.

Kısacası Vissani'nin kitabı, en başından sonuna kadar okunabilecek, ama aynı zamanda o an en çok ilginizi çeken konuya göre "parça parça" da okunabilecek, düşünmeye sevk eden bir eser. Bu, aynı zamanda, titiz ama söylemsel bir üslup sürdürme ve argümanları, okuyucunun kitapta savunulan tezleri eleştirel olarak değerlendirmesini zorlaştıracak otorite ilkesine dayalı mantıksal sıçramalar veya zorlamalar olmaksızın sunma yönündeki üslup tercihinin de sonucudur.

Bu açıdan bakıldığında, okuyucunun dikkatini çekmesi gereken ilk şey, Vissani'nin "Büyük S harfiyle Bilim"den değil, bilimsel düşünceden söz etmesidir. “Söylenmeyen” ama her sayfada büyük bir açıklıkla parlayan şey, Bilim’in “ilahileştirilmesinin”, yani dünyayı keşfetme yönteminin, sorgulanmaması gereken, saygı duyulması gereken bir tür seküler ilahiliğe dönüştürülmesinin reddedilmesidir. Vissani, "Bana öyle geliyor ki," diye yazıyor, "konunun özüne inmek gerekirse, bilimsel bilgiye yaklaşım, eleştirel düşünme adı verilen zihinsel disiplinin gelişmiş bir biçimi olarak düşünülebilir. Bu disiplin, dünyayla belli bir başarıyla ilişki kurmamıza yardımcı olur. Burada "dünya" derken şunları kastediyorum: kendimiz ve başkaları, anılarımız, zamanımız, bizim algıladığımız veya anladığımız doğa, onun iç yapısı, yakın ve uzaktaki şeyler."

Bilim, insan aklının bir faaliyeti olarak

Gözlem ve deney yoluyla dünyaya açılma yönündeki kadim arzunun modernitesini yeniden önermek, bu kitabın bir diğer temel direğini oluşturur: Akılcılığın kendisi uğruna rasyonalizmin ve gerçekliği ideolojik yapılara -ya da daha doğrusu Hegel'den bahsettiğimiz için- idealist yapılara- eğme arzusunun eleştirisi. Bu noktada, Stuttgartlı filozofun elektrik üzerine ortaya koyduğu tezleri yorumlayan yazarın sözlerine bir kez daha yer bırakalım: “Bilimsel bir edinimin nasıl yeniden yorumlandığını ve orijinal amaçlardan farklı amaçlara nasıl yönlendirildiğini görüyoruz; Görünüşte bilimi yücelten, ancak tartışmayı kaçıran ve devam eden çalışmanın ruhuna ihanet eden ve bu nedenle aslında onu engelleyen bir operasyon”.

Bilimsel Düşünce ve İnsan Hatası

Son olarak, Vissani, bilginin bir aracı olarak bilimsel düşünceye ve dünyaya bakmak için bir mercek olarak deneysel gözleme güvenmenin yanı sıra, kitabın dayandığı üçüncü destek noktasını, bilgi motorunu çalıştıran yakıt olarak hatanın temel rolünü vurgulayarak oluşturur (ancak aynı zamanda hatayı, kaldırılması gereken bir engel olarak görmek yerine, saygı gösterilmesi gereken bir kurala yükseltmeye karşı uyarır): "Pratikte hata yapmanın neredeyse kaçınılmaz olduğunu kabul ediyorum... Hatalar meydana geldiğinde, hata gelişme fırsatı sunar. Ancak açıklık adına şunu eklemenin uygun olacağını düşünüyorum; bilimin amacı hatalarla yaşamak ya da hata yapmanın yeni yollarını bulmak değil, hataları tespit edip düzeltmektir. Araştırmada olduğu gibi diğer çabalarda da ara sıra risk almak elbette mantıklıdır; Değerlendirmeler ne olursa olsun devam edileceğini söyleyemem".

Bilimsel yöntemi benimsemeye davet

Vissani'nin tarihsel gelişmelerin anlatımını epistemolojik düşünce ve bilimsel yöntemin analiziyle birleştirme becerisi, bu kitaba uzman kitlenin ötesine geçen bir değer kazandırıyor (üstelik bu kitlenin çoğu bu kitabı okumaktan büyük fayda sağlayacaktır). Bilimsel bilginin anlamını daha derinlemesine incelemek, kapsamını ama aynı zamanda kaçınılmaz sınırlarını kavramak isteyen herkes bu sayfaları değerli bir araç olarak bulacaktır.

Antik Yunan'dan Günümüze Bilimsel Düşüncenin Evrimi, yalnızca bilimi anlatan bir kitap değil, onun yöntemini benimsemeye, eleştirel düşünmeyi eğitmeye ve dünyaya karşı rasyonel bir farkındalık geliştirmeye bir davettir. Bilgi ile sahte bilgi arasındaki ayrımın giderek zorlaştığı bir çağda, bu göz ardı edilemeyecek bir derstir.