Bilim İnsanları Olağanüstü Güçlü Bir Uzay Radyo Dalgasının Kökenini Belirledi

Dünya, son derece enerjik olaylar hakkında hayati bilgiler içeren uzay sinyalleri sürekli olarak almaktadır. En ilginçleri arasında, hızlı radyo patlamaları (FRB) olarak bilinen son derece yüksek enerjili radyo dalgalarının kısa darbeleri yer almaktadır. Gökbilimciler bunları, dalgalı ve uzak bir denizin ortasında milisaniyeler boyunca parlayan güçlü bir deniz fenerine benzetmektedir. Bu sinyallerden birini tespit etmek başlı başına bir başarıdır, ancak kaynağını belirlemek ve kaynağının doğasını anlamak bilimin en büyük zorluklarından biri olmaya devam etmektedir.

İşte bu nedenle, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Northwestern Üniversitesi liderliğindeki son araştırma, astronomi camiasının dikkatini çekti. Ekip, şimdiye kadar kaydedilen en parlak FRB'lerden birini tespit etmekle kalmadı, aynı zamanda kökenini de benzeri görülmemiş bir hassasiyetle izledi.

RBFLOAT olarak tanımlanan darbe, Mart 2025'te geldi, sadece birkaç milisaniye sürdü ve Güneş'in dört günde ürettiği enerji kadar enerji açığa çıkardı. Yeni bir analiz yöntemi sayesinde araştırmacılar, darbenin kökenini 130 milyon ışık yılı uzaklıkta, Büyük Ayı takımyıldızı yönünde bulunan bir sarmal galaksinin bir kolunda buldular. Araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlandı.

Dünyanın önde gelen FRB gözlemevlerinden biri olan Kanada'daki CHIME radyo teleskobu ve Outriggers adı verilen daha küçük istasyonlardan oluşan bir alt ağ, anormal patlamayı tespit etti. CHIME sinyali karakterize ederken, Outriggers sinyali uzayın dar bir bölgesine üçgenledi. Optik ve X-ışını teleskopları daha sonra tamamlayıcı veriler sağladı. Ekip, NGC 4141 galaksisinde 42 ışık yılına eşdeğer 13 parsek hassasiyete ulaştı.

Gökbilimciler daha önce başka FRB'leri de tespit etmişlerdi, ancak bu durumlarda sinyaller tekrarlanıyordu ve bu da analizi kolaylaştırıyordu. Çalışmanın ortak yazarı Sunil Simha, üniversite açıklamasında, "RBFLOAT, bu kadar hassas bir şekilde yerelleştirilen ilk tekrarlanmayan kaynaktı," dedi. "Bunları tespit etmek çok daha zor. Dolayısıyla, RBFLOAT'ı tespit etmek bile, CHIME'ın bu tür olayları tespit edip istatistiksel olarak ilginç bir FRB örneği oluşturabildiğinin kanıtıdır."

Bilim insanları RBF'lerin nedenine dair hâlâ emin değiller, ancak bazı fikirleri var. Yaydıkları muazzam enerji ve olgunun kısalığı nedeniyle, nötron yıldızı birleşmeleri, magnetarlar veya pulsarlar gibi aşırı kozmik olaylardan kaynaklanmaları muhtemeldir.

RBFLOAT örneğinde, veriler onun gerçekten büyük kütleli yıldızların bulunduğu bir yıldız oluşum bölgesinde bulunduğunu gösteriyor. Üçgenleme, sinyali yeni yıldızların da doğduğu bir galaktik kola yerleştiriyor. Bu da onun, Dünya'nınkinden milyarlarca kat daha güçlü bir manyetik alana sahip bir nötron yıldızı alt sınıfı olan bir magnetar olabileceğini gösteriyor.

RBFLOAT ile edinilen deneyim, ekibin aynı üçgenleme tekniğini gelecekteki sinyallere uygulamasına olanak tanıyacak. Yazarlar, yalnızca CHIME'ın yakaladığı sinyallerle yılda yaklaşık 200 doğru RBF tespiti gerçekleştirebileceklerini tahmin ediyor.

Ekibin bir diğer üyesi Yuxin Dong, "Yıllardır FRB'lerin gökyüzünün her yerinde meydana geldiğini biliyorduk, ancak onları tespit etmek oldukça yavaştı. Artık onları rutin olarak belirli galaksilere, hatta bu galaksilerin içindeki mahallelere bağlayabiliyoruz," dedi.

Bu hikaye ilk olarak WIRED en Español'da yayınlanmış olup İspanyolcadan çevrilmiştir.