Gökbilimciler, yıldızın etrafında oluşabilecek potansiyel bir gezegenin görüntüsünü yakaladı

Gökbilimciler, daha önce hiç tanık olunmamış bir olayı, oluşum halindeki bir gezegeni görüntülediklerine inanıyorlar.

Gezegenler, bir yıldız tutuştuktan sonra geriye kalan gaz ve tozdan oluşur ve oluşan gezegen veya gezegenlerin, ana yıldızın etrafında bir disk oluşturduğuna inanılır. Gökbilimciler bu protogezegensel diski birçok yıldızın etrafında görmüş olsalar da, daha önce hiç sarmal benzeri yapılar oluşturan bir eylem olan, yıldızın içinde oluşan gerçek bir gezegeni fotoğraflamamışlardı.

Bu yıldızın daha önceki gözlemleri, onun yörüngesinde olabilecek herhangi bir cismi ortaya çıkarmamış olsa da, bu keşfi yapan ekip, ona farklı bir dalga boyunda bakan farklı bir cihaz kullandı.

Pazartesi günü The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanan çalışmanın yazarları, yakaladıkları şeyin bir gezegen veya gezegen öncesi oluşum olduğunu henüz doğrulamadıklarını söylüyorlar.

Floransa Üniversitesi'nde doktora araştırmacısı ve çalışmanın başyazarı olan Francesco Maio, "Tek bir dalga boyunda tek bir görüntümüz var," dedi. "Bu cismi göremediğimiz üç görüntümüz var. Bu yüzden bu aday protogezegenlerin özelliklerini anlamamız gerekiyor."

Yaklaşık 440 ışık yılı uzaklıktaki bu cisim, ikili veya çift yıldız sisteminde yer alıyor ve Jüpiter'in iki katı büyüklüğünde olduğuna inanılıyor. Yıldızının yörüngesinde, Neptün'ün Güneş'e olan uzaklığına benzer bir mesafede dönüyor.

'Bir kapuçino gibi'

Maio, diskteki potansiyel gezegeni bulmayı İtalya'ya özgü bir şekilde anlattı.

"Disk bir kapuçino gibidir. Gezegen kapuçinonun içindeki bir kaşık gibidir. Kaşığı kapuçinonun içinde hareket ettirdiğinizde spiraller oluşmaya başlar," dedi.

Bilim insanları daha önce de sarmalları gözlemlediklerini söyleyen Maio, bunların potansiyel olarak neye sebep olduğunu ilk kez görebildiklerini söyledi.

"Şimdiye kadar, spirali bozan ve oluşturan gezegeni göremedik," dedi. "Yani spiralli bu kapuçinoyu zaten görüyorsunuz, ama kaşıkları hiç göremiyoruz."

Keşif, Şili'deki Avrupa Güney Gözlemevi'ndeki (ESO) Çok Büyük Teleskop (VLT) ve onun Gelişmiş Çözünürlüklü Görüntüleyici ve Spektrograf (ERIS) cihazı kullanılarak gerçekleştirildi.

Diskin kendisi, bir yıldızın ışığını engelleyerek etrafında herhangi bir nesne olup olmadığını tespit edebilen SPHERE (Spektro-Polarimetrik Yüksek Kontrastlı Gezegen Araştırması) adlı farklı bir cihaz kullanan başka bir gökbilimci ekibi tarafından görüntülendi. Ancak önceki araştırmacılar yıldızın yörüngesinde herhangi bir şey bulamamışlardı.

Yine de araştırmacılar bunun umut verici olduğunu söylüyor.

"Bu ilginç bir gözlem. İnsanlar uzun zamandır protoplanet disklerinde bu sarmal yapıları görüyorlar," diyor Toronto Üniversitesi'nde doçent ve çalışmaya katılmayan bir ötegezegen araştırmacısı olan Hanno Rein.

"Genellikle eksik olan şey, bu sarmal kolları gerçekten oluşturan veya bu disklerde oluşan nesnedir. Ve buradaki ekip, bu sarmal kollardan birinin tabanında bulunan ve bir gezegen oluşumuna işaret edebilecek güçlü bir nesne adayı bulmuş gibi görünüyor."

2 yıldız, farklı ortamlar

Bu keşfin bir diğer ilginç yanı ise sistemde ortamı çok farklı olan başka bir yıldızın daha bulunması.

Bu ikiliye topluca HD 135344AB adı veriliyor. Bu potansiyel gezegenin yörüngesinde döndüğü yıldız ise HD 135344B.

Maio, her iki yıldızın da hemen hemen aynı yaşta olduğunu söyledi. Ancak sistemdeki diğer yıldızın (HD 135344A) gezegen öncesi diski yok.

Maio, "Bu bilimsel açıdan çok ilginç, çünkü neden birbirine çok benzeyen iki yıldızın birlikte iki farklı sistem olarak evrimleştiğini bilmiyoruz." dedi.

Gökbilimciler bu ayın başlarında ESO'nun VLT ve SPHERE aygıtlarıyla ikinci yıldızı incelediler ve Jüpiter'in kütlesinin yaklaşık 10 katı büyüklüğünde bir gezegen buldular .

Maio, bunun bir gizem olduğunu ancak pazartesi günkü çalışmada ele alınan gaz ve toz diskinde bir protoplanet olup olmadığı sorusunun daha fazla araştırılması gerektiğini ve muhtemelen bakmak için başka dalga boylarının kullanılması gerekeceğini söyledi.