Als de wereld schreeuwt en God fluistert

En zie, een snelle wereld vol zekerheden wordt voor een paar weken verstoord door een Kerk die erop staat de taal van tekenen, stiltes en overweging te spreken. Net als haar stichter, die in het zand schreef en vragen beantwoordde met gelijkenissen, blijft de Kerk opereren in het register van mysterie, metafoor en langzame openbaring. Niets erin is onmiddellijk en alles erin is dichtheid, symboliek, verbazing en onderscheidingsvermogen.

Aan het einde van deze weken ontmoetten we de nieuwe paus, wiens keuze, zoals gewoonlijk, de logica van de mensen en de waarschijnlijkheid van de 'bookmakers' tart. De nieuwe paus Leo XIV is Amerikaan van bloed, maar Andeër van roeping. Hij had zich gevormd binnen de Amerikaanse katholieke kerk, maar bevestigde zichzelf in een missionaire kerk in het uitgestrekte en diverse gebied van Peru. In Iquitos bijvoorbeeld, in het hart van de Amazone, wordt het leven nog steeds gemeten aan de hand van ritmes die dichter bij de polsslag van de aarde liggen dan bij meldingen op een scherm.

Het is juist deze man die ervoor kiest de naam van Leo XIII, de vader van de sociale leer van de Kerk, te erven, alsof hij een grens trekt tussen de roep van de armen en het hart van de Kerk. Naast deze keuze zijn er nog andere tekenen: kardinaal Prevost, door Franciscus benoemd tot bisschop, lijkt een symbool van continuïteit te zijn, alsof de Voorzienigheid op discrete wijze een wandtapijt weeft waarvan de patronen alleen zichtbaar worden als men er van een afstand naar kijkt. En hoe kunnen we hierin geen echo van Franciscus van Assisi zien, degene die zich van de wereld ontdeed om Jezus Christus te omarmen, en die – verrassend genoeg – broeder Leo als metgezel en leerling had, aan wie hij woorden van tederheid en advies schreef? Het is geen toeval dat de naam “Leão” nu weer opduikt als een oeroude, vernieuwde adem. Er zijn codes die alleen het hart kan lezen.

Ook in de eerste woorden van de nieuwe paus horen we “vrede”, “bruggen bouwen” en “eenheid”. Woorden die ons in spanning laten over zijn pontificaat, als zaadjes die in de grond worden gegooid en die we willen zien ontkiemen.

Vandaag de dag, in tijden van oorlogen, conflicten en polarisatie, en van politieke leiders die de nadruk leggen op loopgraven in plaats van verzoening, zijn dit de dringende en noodzakelijke woorden.

Voor katholieken is de aanwezigheid van de Heilige Geest overduidelijk; Hij waait waar en hoe Hij wil. Niet volgens onze verwachtingen, maar volgens Zijn wil. En wat heeft de Heilige Geest toch een gevoel voor humor en een neus voor ironie! Alleen Hij kon zich voorstellen dat het antwoord op onze tijd vol luidruchtige zekerheden zou worden gegeven door een symbool dat even dubbelzinnig, betekenisvol, poëtisch en verontrustend was als deze nieuwe paus.

Misschien is dat uiteindelijk wel het wonder: in een tijdperk waarin er geen tijd meer is voor mysterie, heeft het mysterie nog wel tijd voor ons.