Dağ yolları ve kömür madenleri boz ayıların yaşam alanlarını kısıtlıyor, araştırma bulguları

Yeni bir araştırma, boz ayıların Kanada Kayalık Dağları'ndaki hareketlerini değiştirmek zorunda kaldığını, kömür madenleri, otoyollar, büyük rezervuarlar ve kasabalar gibi insan yerleşimlerinden kaçındıkları için zamanla daha da kısıtlandıklarını ortaya koydu.

Conservation Science and Practice dergisinde yayınlanan araştırma, 100'den fazla boz ayıya ait 20 yıllık GPS tasma verilerini analiz ederek, insanların Britanya Kolombiyası'nın güneyinde ve Alberta'da 85.000 kilometrekarelik bir alanda ayıların hareket etme biçimleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu buldu.

Çalışmanın başyazarı ve Montana Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacı olan Eric Palm, "Güney Kanada Kayalık Dağları'ndaki boz ayılar için bağlantı kaybı zaten oldukça fazlaydı" dedi.

Yeni kömür madenleri, kasabalar veya otoyolların, boz ayıların hareket etmesini ve yiyecek bulmasını engelleyecek daha fazla engel oluşturacağını ve bunun ileride daha büyük sonuçlar doğurabileceğini söyledi.

"Bu temel seviye zaten oldukça yüksek olduğundan, herhangi bir ek kayıp, boz ayılar için popülasyon düzeyinde etkilere yol açabilir" dedi.

Ocak ayında eyalet, Rocky Dağları'nın doğu yamaçlarında kömür madenciliğine uygulanan moratoryumu kaldırarak askıya alınan projelerin yeniden başlamasının önünü açtı.

Palm, ufukta görünen yeni ve yeniden başlayan kömür madeni projeleri gibi daha fazla insan kaynaklı gelişmenin ayı yaşam alanlarını daha fazla tehdit edebileceğini söyledi.

"BC ve Alberta'da mevcut madenlerin genişletilmesi için çok sayıda öneri var ve ayrıca önerilen bazı yeni madenler de var" dedi.

"Bu alanların her birinde yeni kömür madenleri inşa etmek... insan altyapısının ayak izini genişletiyor [bu da] hayvanların bir yaşam alanından diğerine hareketini engelleyerek bağlantıyı etkileyebiliyor."

Yiyecek aramak, sorun bulmak

Gelecekte daha fazla gelişmenin ayıları nasıl etkileyeceğini tahmin etmek için bilgisayar simülasyonları kullanan çalışma, söz konusu yaşam alanı parçalarının daha da kopuk hale geleceğini ve hareketi kısıtlayacağını buldu.

Palm, Kanada Kayalık Dağları'ndaki boz ayıların nadiren çayırlara çıktığını ve dağlarla sınırlı kaldığını açıkladı. Ancak orada ayılar daha kısıtlı bir yaşam alanına sahip, çünkü insanlar genellikle bazı besin kaynaklarının bulunduğu vadi tabanlarında altyapı oluşturuyor.

Araştırmacılar, yiyecek kıtlığı yaşandığında hem erkek hem de dişi ayıların yiyecek aramak için yollara yaklaşma riskini aldıklarını, yol kenarlarındaki ormanların ise otlar, çiçekli bitkiler ve manda üzümü gibi çekici yiyeceklere ev sahipliği yaptığını buldu.

Çalışmaya katkıda bulunan British Columbia Üniversitesi'nde yaban hayatı ekolojisti ve yardımcı doçent olan Tal Avgar, "Uzun ve mutlu bir yaşam sürmek isteyen bir boz ayının mümkün olduğunca insanlardan uzak durması gerekir" dedi.

Alberta'daki en son sayım, 2013 ile 2022 yılları arasında 235 boz ayı ölümünün insan kaynaklı olduğunu gösteriyor. Eyaletteki bilinen boz ayı ölümlerinin çoğu insan kaynaklı.

Mayıs ayında Banff Ulusal Parkı'nda iki dişi boz ayı, trenlerin çarpması sonucu öldü .

Avgar, "Bazen insanlar yiyeceklerin nerede olduğuyla ilişkilendirilir, ancak genel olarak ayıların insanlara yakın olmaktan kaçındığını biliyoruz. İnsanların kullandığı altyapılarda bulunmaktan kaçınırlar," dedi.

Ayı popülasyonları için potansiyel bir tehdit

Palm, "Eğer genlerin bir bölgeden akışı engelleniyorsa... sonunda bu popülasyonlardan bazıları birbirinden daha fazla izole hale gelebilir" diye tahminde bulundu.

Palm, bu çalışmanın kapsamının boz ayıların hareketlerine ilişkin verilerle sınırlı olduğunu, ancak yeni altyapının sadece ayıların hareketliliğini değil, aynı zamanda bunun üremelerini nasıl etkileyebileceğini de sınırlama potansiyeli konusunda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söyledi.

Palm, yeni gelişmelerin tehdidinin endişe verici olmasına rağmen, Kayalık Dağlar'da yaşam alanı bağlantısını artırmak için çok sayıda çalışma yapıldığını, örneğin hayvanların insan altyapısı boyunca hareket etmesini sağlayan yolların üzerinden veya altından yaban hayatı geçişleri yapıldığını söyledi.

Avgar, "Artık farklı türler arasında ve bu çaprazlamalar kullanılarak ne kadar benimsendikleri arasında çok fazla kırılganlık var ve bazen bu çaprazlamalar çok başarılı oluyor, bazen de daha az başarılı oluyor" dedi.

Avgar, yaban hayatı geçişlerinin habitat bağlantıları kurmada hâlâ yardımcı olduğunu ancak bu çözümün yollarla sınırlı olduğunu söyledi.

"İnsan yerleşimi veya maden gibi geçiş yapılarını sağlayamayacağımız durumlar kesinlikle var," dedi. "Üzerine köprü inşa edemeyiz. Ayıların bir dereceye kadar kaçınacağı bir alan burası."

"Aklımızda tutmamız gereken en önemli şey, kalkınmayı planlarken bunu geniş peyzaj ölçeğinde planlamak istememizdir. Hayvan popülasyonlarının bu peyzajda hareket etmesine hâlâ izin verdiğimizi ve bir yolu kapatırsak, belki de gelecekteki kalkınma için diğer yolları açık bırakabileceğimizi aklımızda tutmalıyız."