Deze meren en rivieren zijn bijzonder schoon: Waar u zorgeloos kunt zwemmen

Kopenhagen. De zon en de hoge temperaturen nodigen mensen weer uit om te zwemmen. Sommigen kiezen voor chloorzwembaden, anderen geven de voorkeur aan openbare zwemmeren. Maar hoe zit het met de waterkwaliteit in die laatste? Is zwemmen in natuurlijk water veilig? Het Europees Milieuagentschap (EEA) heeft zijn nieuwe zwemwaterrapport gepubliceerd – met bemoedigende resultaten.

Volgens het EEA-rapport beschikken bijna alle Duitse badzones over een uitstekende waterkwaliteit. Volgens het rapport had bijna 91 procent van de in 2024 geanalyseerde wateren in Duitsland een "uitstekende" waterkwaliteit. 98 procent voldeed ten minste aan de EU-normen. Slechts negen van de bijna 2300 badzones werden als onvoldoende geclassificeerd.

In 148 gevallen werd het zwemwater tijdelijk of voor het hele seizoen gesloten voor zwemmers vanwege schadelijke omstandigheden. In 72 gevallen waren cyanobacteriën ("blauwalgen") de oorzaak. Stormen en hevige regenval, waardoor verontreinigd water in de waterwegen terechtkwam, leidden eveneens tot een zwemverbod.

Tot de waterlichamen die als ontoereikend werden beoordeeld, behoorden de Scharmützelsee (Brandenburg), de Sunthauser (Baden-Württemberg), de Achterdieksee (Bremen) en de Grüntensee (Beieren).

Slechte waterkwaliteit betekent dat er een hoge concentratie fecale bacteriën, zoals intestinale enterokokken en Escherichia coli, in het betreffende water is aangetroffen. De bacterieconcentratie bepaalt of een zwemmeer een "uitstekende" of slechts "slechte" waterkwaliteit heeft.

Om de besmetting van het water met ziekteverwekkers te beoordelen, namen onderzoekers watermonsters en onderzochten deze in het laboratorium. Tijdens het zwemseizoen worden deze controles regelmatig, minstens één keer per maand, uitgevoerd door de verantwoordelijke staatsinstanties, zoals het Bundesamt für Umwelt (Bundesamt für Umwelt) op haar website vermeldt.

Fecale bacteriën, zoals intestinale enterokokken en Escherichia coli, zijn voornamelijk afkomstig uit afvalwater en landbouw.

Zware regenval kan rivieren bijvoorbeeld tot broedplaatsen voor bacteriën maken: als landbouwgronden met mest overstromen, kan de meststof in het water terechtkomen. Zware regenval kan ook het rioolstelsel overstromen, waardoor onvoldoende gezuiverd afvalwater in de rivieren terechtkomt. Bovendien kunnen watervogels zoals eenden en ganzen waterwegen verontreinigen met bacteriën wanneer ze in het water poepen.

In eerdere studies konden onderzoekers ook een lage concentratie antibioticaresistente bacteriën in sommige zwemwateren detecteren. Hun oorsprong is dezelfde als die van de fecale bacteriën.

Wanneer giftige blauwalgen zich verspreiden, is zwemmen verboden. De bacteriën zijn op veel zwemplekken een plaag, wat ze zo schadelijk maakt.

Escherichia coli en intestinale enterokokken zijn zogenaamde indicatorbacteriën. Ze vormen een nuttige indicator voor fecale verontreiniging in waterwegen, maar zijn niet met het blote oog zichtbaar. Ze kunnen echter verschillende ziekten veroorzaken.

De bacterie Escherichia coli is een onderdeel van de menselijke darmflora en komt ook voor in de darmen van vogels en andere warmbloedige zoogdieren. De bacterie wordt beschouwd als de oorzaak van bacteriële urineweginfecties en maag-darmklachten zoals ernstige diarree, die soms zelfs levensbedreigend kunnen zijn als ze niet behandeld worden.

Intestinale enterokokken zijn ook menselijke darmbacteriën. Ze kunnen over het algemeen langer in het milieu overleven dan Escherichia coli, maar veroorzaken vergelijkbare symptomen, waaronder wondinfecties, urineweginfecties en hartklepontstekingen. Het gevaar van beide bacteriesoorten voor de mens hangt onder andere af van de concentraties waarin ze in waterwegen aanwezig zijn.

Zwemmers dienen over het algemeen wateren met een slechte waterkwaliteit te vermijden, aangezien het risico op infectie met ziekteverwekkers daar bijzonder hoog is. Het EEA stelt in zijn rapport: "Zwemwateren die als slecht zijn aangemerkt, moeten gedurende het gehele daaropvolgende badseizoen worden gesloten en er moeten maatregelen worden genomen om vervuiling te verminderen en gezondheidsrisico's voor zwemmers te elimineren." Een zwemverbod wordt pas opgeheven zodra de waterkwaliteit aanzienlijk is verbeterd.

Voordat u in onbekend water gaat zwemmen, moet u letten op verbodsborden of waarschuwingsborden, zoals dit bord vanwege een tapijt van blauwalgen.

Bron: Julian Stratenschulte/dpa

Een algemene tip voor zwemmen in natuurlijk water: drink zo min mogelijk water. Dit voorkomt dat bacteriën via de mond het lichaam binnendringen. Voorzichtigheid is ook geboden bij open wonden of huidaandoeningen. Ga hiermee liever niet het water in, omdat ze een ideale voedingsbodem vormen voor bacteriën.

Voor zijn zwemwaterrapport analyseerde het in Kopenhagen gevestigde EEA gegevens van meer dan 22.000 badzones in Europa. Dit omvat wateren in de 27 EU-lidstaten, Albanië en Zwitserland. In totaal beoordeelde het Milieuagentschap in 2024 ongeveer 85 procent van de Europese badzones als uitstekend. Op 96 procent van de locaties werd voldaan aan de minimumwaterkwaliteitsnormen van de EU.

In heel Europa behoren de Duitse meren, rivieren en kustwateren tot de top 10. Vorig jaar stond Cyprus bovenaan, met ongeveer 99 procent van de badplaatsen met een uitstekende waterkwaliteit, gevolgd door Bulgarije, Griekenland en Oostenrijk. Estland, Polen en Albanië stonden onderaan.

Volgens het rapport is het aandeel zwemwateren met een uitstekende waterkwaliteit sinds 2010 jaarlijks toegenomen en de afgelopen drie jaar constant hoog gebleven. Het bedraagt ​​nu bijna 89 procent voor kustwateren en ongeveer 78 procent voor binnenwateren. Zwemwateren met een slechte waterkwaliteit vertegenwoordigden vorig jaar slechts 1,5 procent in de EU.

De herziene Zwemwaterrichtlijn is op 24 maart 2006 in werking getreden. Deze richtlijn stelt specifieke, verplichte grenswaarden vast voor het bereiken van een uitstekende, goede en voldoende hygiënische kwaliteit van zwemwater. De richtlijn wordt sinds 2008 in Duitsland toegepast. De richtlijn bepaalt tevens dat de verantwoordelijke overheidsinstanties regelmatig een zwemwaterprofiel voor elk zwemwater moeten opstellen. Dit profiel is bedoeld om bronnen van verontreiniging te identificeren, gezondheidsrisico's vroegtijdig te identificeren en passende tegenmaatregelen te nemen.

"We mogen allemaal blij zijn dat het overgrote deel van ons zwemwater schoon genoeg is om in te zwemmen", aldus Leena Ylä-Mononen, uitvoerend directeur van het Europees Milieuagentschap. "Dit is te danken aan systematische samenwerking in het kader van EU-regelgeving, die de gezondheid van ons water gestaag heeft verbeterd. Dit toont aan dat monitoring en coördinatie op Europees niveau ons allemaal ten goede komen."

We hebben dit artikel op 20 juni 2025 bijgewerkt op basis van het nieuwe EEA-rapport.

RND met materiaal van dpa