Kinderen en adolescenten verbergen hun anorexia met creatieve smoesjes en wijde kleding. Hoe familieleden de ziekte toch kunnen herkennen.

Anderhalf jaar: zo lang duurt het gemiddeld voordat kinderen en adolescenten met anorexia een gerichte behandeling krijgen. Amerikaanse wetenschappers ontdekten dit toen ze onderzochten hoe het typische beloop van anorexia bij meisjes begint en verloopt. De onderzoekers keken onder andere hoe lang hun proefpersonen zichzelf uithongerden totdat hun ziekte goed werd gediagnosticeerd en behandeld door een specialist. Het resultaat was zoals hierboven beschreven.

Alles had sneller kunnen gaan – als de eerste waarschuwingssignalen maar waren opgemerkt. Bijna alle meisjes waren op een gegeven moment extreem kieskeurig geworden over hun eetgewoonten. Bijna allemaal waren ze op dieet gegaan en aanzienlijk afgevallen. Toch duurde het, volgens een andere bevinding van het onderzoek, vier maanden voordat hun ouders voor het eerst argwaan kregen. Ook andere waarschuwingssignalen werden lange tijd over het hoofd gezien voordat ze eindelijk een arts raadpleegden.

"De grenzen tussen bepaald eetgedrag en een pathologische eetstoornis zijn vaag", zegt Silke Naab, hoofd van de afdeling Kinder- en Jeugdzorg van de Schön-Klinik Roseneck in Prien am Chiemsee. Dit maakt het voor ouders ook lastig om beginnende anorexia bij hun eigen kind al vroeg te herkennen. Hoe kun je onderscheid maken tussen de twee? Wanneer moet je hulp zoeken? En hoe reageer je als alles wijst op de eerste symptomen van een eetstoornis?

Allereerst: vreemde eetgewoonten zijn niet ongewoon. Gemiddeld maakt één op de vijf kinderen een fase door waarin ze als kieskeurig worden omschreven. Ter vergelijking: ongeveer één op de 27 meisjes en ongeveer één op de 300 jongens ontwikkelt in hun leven anorexia .

Dat gold tenminste vóór de pandemie, maar sindsdien zijn de cijfers weer gestegen. Deze 'kieskeurige eters', zoals de term uit het Engels vertaald zou worden, eten alleen bepaalde gerechten; de rest vinden ze niet lekker. Ze hebben ook zelden zin om nieuwe dingen aan tafel te proberen.

Voor de meeste meisjes en jongens normaliseert het eetgedrag zich in de loop der jaren. Bij een enkeling wordt de kieskeurigheid in voedselkeuze echter zo extreem dat artsen de kinderen als ziek classificeren. De diagnose luidt dan 'vermijdende-restrictieve voedselinnamestoornis', of ARFID.

Het onderscheiden van anorexia van dit type stoornis is soms zelfs voor artsen moeilijk. Er zijn echter gedragspatronen die kunnen helpen: het is bijvoorbeeld typisch voor anorexiapatiënten om zich constant zorgen te maken over hun eigen gewicht en uiterlijk. Kieskeurige eters hebben daar geen last van. In tegenstelling tot anorexiapatiënten zijn ze niet bang om overgewicht te krijgen. Ze vermijden gewoon bepaalde voedingsmiddelen.

Arne Bredemeyer was elf jaar oud toen hij ernstige anorexia kreeg. "Onze zoon was al erg kieskeurig wat eten betreft. Maar we dachten dat hij daar wel overheen zou groeien", vertelt zijn vader. Op een gegeven moment begon Arne zich meerdere keren per dag te wegen en bleef hij afvallen. Zijn vreemde eetgewoonten hadden zich ontwikkeld tot anorexia.

Uit onderzoek blijkt dat ouders vaak melden dat hun kinderen kieskeurige eters waren vóórdat ze anorexia kregen. Extreem kieskeurig eten kan daarom een ​​voorbode zijn van anorexia. Volgens de huidige kennis is deze ontwikkeling echter niet onvermijdelijk. Kieskeurig eten leidt niet per se tot anorexia. Bovendien aten veel mensen met anorexia als kind normaal en bijna alles.

Ouders moeten echter alert zijn als de eetgewoonten van een kieskeurige eter drastisch veranderen, zegt Silke Naab uit Prien. Sommige kenmerken van anorexia zien er bijvoorbeeld zo uit: "Eerst vermijdt het kind snoep, gebak en vetrijke voedingsmiddelen. Vervolgens vermijden ze alle koolhydraten en ten slotte blijven ze weg van de gezinsmaaltijden."

Deze afwezigheid wordt vaak goedgepraat met plausibel klinkende verklaringen: ze eten bijvoorbeeld bij een vriend. Of: ze hebben middagles en halen een broodje op school. Anorexia kan kinderen zo "creatief" maken dat het soms erg moeilijk is om ze te begrijpen, aldus de kinder- en jeugdpsychiater.

Waarschuwingssignalen kunnen ook symptomen zijn die niets met eten te maken lijken te hebben: bijvoorbeeld dat je zoon of dochter geen zin meer heeft om met vrienden af ​​te spreken of niet meer kan genieten van zijn of haar vroegere hobby's. Veel mensen met anorexia proberen ook hun calorie-inname te verhogen. Ze gaan bijvoorbeeld intensief joggen of sporten in de sportschool.

Arne bracht ook elke dag uren door in de sportschool, stiekem, zodat zijn ouders er meestal niets van wisten. Aanvankelijk, na verschillende ziekenhuisopnames, leek het erop dat hij zijn anorexia onder controle had. Maar toen, als tiener, laaide de ziekte weer op, nog heftiger. "Toen zette ik 's avonds een wekker om sit-ups en push-ups te doen," zegt hij.

Hij zag nauwelijks vrienden meer en maakte ruzie met zijn ouders omdat zijn opleiding hem geen tijd voor zijn gezin liet. Ook deze keer hadden ze zijn anorexia pas laat opgemerkt. Zijn zoon had zijn uitgemergelde lichaam met succes verborgen onder losse kleding.

Vooral bij jongens kan het diagnosticeren van anorexia een uitdaging zijn, zegt Georgios Paslakis, hoofd van de Kliniek voor Psychosomatische Geneeskunde aan de Ruhr-Universität Bochum. "Je denkt er vaak niet over na, omdat je je meestal een meisje voorstelt."

Jongens met anorexia willen ook afvallen en hebben een vertekend lichaamsbeeld. In tegenstelling tot meisjes willen ze echter niet klassiek slank zijn; in plaats daarvan streven ze naar een slank en sterk lichaam met brede schouders, gespierde bovenarmen en een smalle taille. Dit maakt vroege detectie ook lastig.

Terwijl meisjes hun voedselinname drastisch beperken, opzettelijk braken opwekken of laxeermiddelen gebruiken om hun ‘droomfiguur’ te bereiken, proberen jongens dat vaak op een andere manier te doen: door een obsessie voor sport en overmatige training.

Waarschuwingssignalen voor ouders kunnen zijn dat hun zoon te veel tijd in de sportschool doorbrengt en een strikt dieet volgt gericht op spiergroei en vetverlies. Veel ouders houden nauwgezet bij wat, wanneer en hoeveel ze eten en slikken eiwitsupplementen om nog meer spieren op te bouwen.

Wat moeten ouders doen als ze het gevoel hebben dat er iets mis is met de eetgewoonten van hun kind? "Het is het beste om rechtstreeks met uw dochter of zoon over dergelijke dingen te praten", adviseert kinderpsychiater Naab. "Vraag: Hoe gaat het met u, wat zit u dwars of maakt u zich zorgen, en wat hoopt u te bereiken met afvallen?"

Als het kind je blokkeert, moet je volhouden en bijvoorbeeld zeggen: "Ik maak me zorgen om je en wil dat je hulp krijgt. Daarom maak ik nu een afspraak met je kinderarts." Ze raadt ook confrontatie en aanhoudend vragen aan als geschikte strategieën om om te gaan met de twijfelachtige excuses en excuses van anorexiapatiënten.

Toen Arne Bredemeyer, 19 jaar oud en slechts 40 kilo (88 lbs) en 1,83 meter (5'1") lang, een arts tegen hem zei: "Als je zo doorgaat, ben je binnenkort dood." Er volgden drie jaar ziekenhuisopnames van meerdere weken, waarbij hij soms met levensbedreigend ondergewicht moest worden opgenomen. Zijn verhaal heeft een happy end. Op 24-jarige leeftijd wist hij de ziekte te overwinnen. Hij is nu een jongeman met een normaal gewicht die een carrière nastreeft bij een adviesbureau in Duitsland.

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »