De tool die probeert de vrouwenmoorden in Latijns-Amerika bloot te leggen die niet in de officiële statistieken staan.

In 2024 werden in Latijns-Amerika minstens 4855 vrouwen slachtoffer van femicide, wat neerkomt op 13 gendergerelateerde moorden per dag. Dit is het meest recente cijfer uit het laatste jaarverslag van de Latin American Map of Femicides , een gezamenlijke database onder leiding van de ngo MundoSur en gepromoot door organisaties en academische teams uit 17 Latijns-Amerikaanse landen (Mexico, Costa Rica en de Dominicaanse Republiek zijn hier niet bij inbegrepen). Het rapport werd woensdag gepubliceerd ter gelegenheid van de nieuwe mobilisatiedag "Ni Una Menos" (Niet één minder), de feministische beweging die in 2015 in Argentinië ontstond om seksistisch geweld aan de kaak te stellen.

Het nieuwe rapport is een alternatieve bron geworden voor het monitoren van vrouwenmoord in de regio, gezien het ontbreken of de fragmentatie van officiële gegevens in veel landen, aldus de makers. Het resultaat is een kaart die is gebaseerd op de samenwerking van teams in Argentinië, Bolivia, Brazilië, Chili, Colombia, Cuba, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Puerto Rico, Uruguay en Venezuela.

De cijfers, verzameld via mediamonitoring en door het maatschappelijk middenveld gedocumenteerde gevallen, laten een stijging van 4,87% zien ten opzichte van het voorgaande jaar, toen er 4.623 gevallen werden geregistreerd. "Het stelt ons in staat om de officiële gegevens van het Observatorium voor Gendergelijkheid van de ECLAC [Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caribisch gebied] te vergelijken met informatie die onafhankelijk is verzameld door ngo's en academische teams uit 17 landen in de regio", legt Eugenia D'Angelo (42, Santa Fe), projectdirecteur en directeur van de ngo MundoSur, uit in een videogesprek vanuit Le Puy-en-Velay, Frankrijk, waar ze momenteel woont. Volgens de meest recente ECLAC-gegevens waren in 2023 3.897 vrouwen slachtoffer van femicide in 27 landen en gebieden in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, een lager cijfer dan dat op deze kaart wordt weergegeven, ondanks dat er gegevens uit minder landen zijn opgenomen.

Guatemala, Puerto Rico en Honduras voeren de lijst met de hoogste percentages aan, met meer dan vijf vrouwenmoorden per 100.000 vrouwen. Bijna de helft van de moorden (49%) werd gepleegd door de partner of ex-partner van de slachtoffers, 38% werd gepleegd met vuurwapens en meer dan de helft vond binnen de eigen woning plaats. De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers was 34 jaar en 57% was moeder, wat betekent dat meer dan 2.200 kinderen in het afgelopen jaar wees zijn geworden. Onder de slachtoffers waren 110 migranten- of vluchtelingenvrouwen, wat de noodzaak onderstreept om een ​​aanpak van menselijke mobiliteit te integreren in beschermingsstrategieën.

Wat het profiel van de agressors betreft, had 44% een seksueel-affectieve relatie met het slachtoffer en bij 10% was al aangifte gedaan van gendergerelateerd geweld. Dit onderstreept het systematische falen van preventiemechanismen.

"De reikwijdte van de monitoring is nog lang niet volledig, omdat veel landen geen gespecialiseerde observatoria hebben die door de academische wereld of het maatschappelijk middenveld worden gepromoot, of omdat het extreem moeilijk is om betrouwbare gegevens te verkrijgen", waarschuwt D'Angelo, die meent dat Mexico de opvallende afwezige is op deze kaart. Tot op de dag van vandaag verzuimen veel Latijns-Amerikaanse landen om openbare en systematische informatie te verstrekken over de vrouwenmoorden die op hun grondgebied plaatsvinden. Dit gebrek aan officiële gegevens, zo hekelt D'Angelo, onthult niet alleen een alarmerende institutionele nalatigheid, maar vormt ook een flagrante schending van de internationale mensenrechtenverplichtingen die staten zijn aangegaan, zoals die vastgelegd in het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW) en het Verdrag van Belém do Pará .

De kaart, herinnert de directeur zich, dateert uit de context van de pandemie en is geïnspireerd op kaarten die de evolutie van COVID-19-besmettingen volgden. "Op basis van die tool hebben we besloten onze kaart te maken met als doel de verwaarlozing van vrouwenmoorden door de staat aan te pakken, met name die welke plaatsvinden in contexten die structureel onzichtbaar zijn in officiële statistieken: transvrouwenmoorden , plaatsvervangende vrouwenmoorden, de moord op migrantenvrouwen, vrouwen van Afrikaanse afkomst, vrouwen met een beperking of vrouwen die behoren tot inheemse gemeenschappen," voegt D'Angelo toe.

“Ineffectiviteit van het overheidsbeleid”

"Waar de staat zwijgt, vertellen vrouwen, documenteren ze en verzetten ze zich, waarbij ze data omzetten in geheugen en bewijs in een instrument voor belangenbehartiging", aldus D'Angelo. Hoewel ze erkent dat "het methodologisch onhaalbaar is om absolute vergelijkingen te maken tussen officiële documenten en die van lokale of niet-gouvernementele bronnen", onthult de Latijns-Amerikaanse kaart van feminiciden verontrustende realiteiten: in landen als Colombia en Guatemala bijvoorbeeld rapporteren organisaties weliswaar alarmerende cijfers, maar erkennen regeringen niet de urgentie van het implementeren van effectief overheidsbeleid ter zake.

Het is ook alarmerend dat het aantal vrouwenmoorden met bijna 5% is toegenomen ten opzichte van 2023. "Deze cijfers weerspiegelen de ineffectiviteit van het huidige overheidsbeleid om gendergerelateerd geweld te voorkomen en uit te roeien", meent D'Angelo. Ze voegt eraan toe: "Hoewel institutionele discoursen toenemen, met symbolische verklaringen en oppervlakkige gebaren, blijven concrete en aanhoudende acties, met voldoende budgettoewijzing en echte politieke wil, onvoldoende", verwijzend naar de zogenaamde " pinkwashing "-praktijken . "Vrouwenrechten blijven onvervulde beloften", benadrukt ze.

NAWI , het nieuwste technologische initiatief van MundoSur, valt in dit proces op. Het is een digitale tool die generatieve kunstmatige intelligentie (AI) gebruikt om de analyse van georeferentiële data over geweld in Latijns-Amerika te vergemakkelijken. NAWI, oorspronkelijk getraind met feminicidedata die tussen 2019 en 2024 door de kaart waren gesystematiseerd, is bedacht vanuit een feministisch en intersectioneel perspectief en streeft ernaar een flexibele, rigoureuze en toegankelijke tool te zijn voor mensen die in het maatschappelijk middenveld werken. Op deze manier, legt D'Angelo uit, "kunnen onderzoekers, journalisten, activisten en beleidsmakers complexe informatie onderzoeken door middel van een eenvoudige vraag, vergelijkende analyses openen en effectievere interventies ontwerpen."